Hệ hô hấp là một hệ thống quan trọng để duy trì sự sống của cơ thể. Cùng tìm hiểu về hệ hô hấp và những thông tin liên quan trong bài viết này nhé!
Hệ hô hấp là gì?
Hệ hô hấp là một hệ thống hữu cơ có chức năng trao đổi khí ở tất cả các bộ phận của cơ thể. Khi bất kỳ bộ phận nào liên quan đến hệ hô hấp gặp vấn đề bất thường, khả năng hô hấp của cơ thể sẽ yếu đi. Đặc biệt nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra bệnh hô hấp mãn tính và nguy hiểm hơn là dẫn đến tử vong.
Hệ hô hấp đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống. Thông qua chức năng trao đổi khí, nó giúp cung cấp oxy cho các cơ quan như tim và não (đây là hai cơ quan tham gia vào hoạt động chức năng và nuôi dưỡng cơ thể).
Cấu tạo, chức năng của các bộ phận hệ hô hấp
Lấy nắp thanh quản làm điểm tham chiếu, theo các nhà khoa học, hệ hô hấp được chia làm 2 phần:
- Hệ hô hấp trên (phía trên thanh quản) bao gồm : mũi, họng, hầu, xoang và thanh quản: Chức năng của hệ hô hấp trên: hút không khí từ bên ngoài cơ thể, làm ẩm, làm ấm và lọc trước khi đưa đến phổi.
- Hệ hô hấp dưới (dưới nắp thanh quản) bao gồm : Khí quản, cây phế quản, phế nang, màng phổi, phổi, v.v..: Chức năng của hệ hô hấp dưới : Lọc không khí và trao đổi khí .
Hệ hô hấp trên
Mũi
Đây là bộ phận đầu tiên có chức năng vận chuyển không khí vào phổi. Cấu tạo của mũi gồm có 3 phần:
- Mũi ngoài: Mũi nằm ở giữa mặt, được tạo thành từ khung sụn bao phủ mặt ngoài và màng nhầy ở mặt trong.
- Khoang mũi: thành chia làm 2 ngăn, mỗi ngăn mở ra trên bề mặt lỗ mũi trước, tiếp tục với vòm họng qua lỗ mũi sau và có 4 vách. Phần trước của mỗi hốc mũi là tiền đình mũi, vùng da bao phủ tiền đình mũi có lông và tuyến nhầy có tác dụng chặn bụi.
- Xoang cạnh mũi: các khoang xương xung quanh khoang mũi, bao gồm xoang hàm trên, xoang trán, xoang bướm và xoang sàng. Chúng mở vào khoang mũi, được lót bằng một lớp niêm mạc liên tục với niêm mạc của khoang mũi.
Không khí dẫn điện, làm sạch và làm ấm trước khi đi vào phổi, cơ quan khứu giác.
Hầu
Là một ống sợi cơ được bao phủ bởi một màng nhầy, dài khoảng 12 đến 14 cm, chạy từ đáy hộp sọ đến đầu trên của thực quản.
Vị trí: Họng nằm ở phía trước cột sống cổ, phía trước mở vào khoang mũi, khoang miệng và thanh quản.
Gồm 3 phần:
- Phần mũi (vòm họng): phần cao nhất, liên tục với lỗ mũi sau, trên mái là amidan hình vòm, hai thành bên thể hiện ống Eustachian mở vào khoang nhĩ và hố Rosenmuler.
- Phần miệng (vòm họng): phần trên thông với vòm họng, phần dưới thông với thanh quản, mặt trước thông với khoang miệng. Thành sau của hầu họng tiếp tục với thành sau của vòm họng và bao gồm các lớp niêm mạc, cân và cơ hầu.
- Phần thanh quản (thanh quản): giới hạn từ mức xương móng đến miệng thực quản, có hình phễu, miệng mở rộng, nối với hầu, đáy phễu là miệng thực quản.
Ngoài ra, xung quanh hầu họng còn có các tổ chức bạch huyết tạo thành một vòng bao quanh gọi là vòng Waldeyer.
Là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân bên ngoài. Chức năng nuốt di chuyển thức ăn xuống thực quản.
Thanh quản
Thanh quản được tạo thành từ sụn được nối với nhau bằng dây chằng và màng; Các khớp giữa các sụn được di chuyển bởi các cơ.
Vị trí: Đường thở nằm giữa hầu và khí quản, lộ ra phía trước cổ, đối diện với các đốt sống cổ III, IV, V và VI.
- Sụn nắp thanh quản hay còn gọi là sụn nắp thanh quản nằm ở vị trí cao phía trước lỗ trên của thanh quản. Đó là một loại sụn hình chiếc lá đơn giản, có cuống dính vào góc giữa hai miếng sụn tuyến giáp. Khi hạ xuống sẽ che đi thanh quản.
- Sụn tuyến giáp: Đây là một loại sụn độc đáo trông giống như một cuốn sách mở ra phía sau, với sụn nắp thanh quản phía trên nó.
- Sụn nhẫn: là một loại sụn hình vòng độc đáo nằm bên dưới sụn tuyến giáp.
- Sụn phễu: gồm 2 sụn, nằm ở mép trên của sụn nhẫn. Ngoài ra còn có sụn sừng là những cặp sụn nhỏ nằm ở đầu 2 sụn phễu.
Cơ thanh quản: gồm 3 nhóm cơ chính:
- Nhóm cơ thu hẹp thanh môn: cơ arytenoid aryepiglottic, cơ arytenoid ngang và chéo, cơ thyroarytenoid, cơ nhẫn sụn bên.
- Nhóm cơ làm to thanh môn: cơ tuyến giáp, cơ nhẫn sau.
- Các nhóm cơ kéo dãn và thư giãn dây thanh âm: cơ thanh âm, cơ nhẫn giáp.
Chức năng chính của thanh quản là phát âm. Lời nói được tạo ra nhờ luồng không khí thở ra tác động lên thanh quản. Độ căng và vị trí của dây thanh âm ảnh hưởng đến tần số âm thanh.
Các màng và dây chằng
Màng giáp móng nối sụn tuyến giáp với xương móng; Màng nhẫn giáp nối sụn tuyến giáp với sụn nhẫn; Dây chằng nấm nhẫn nối sụn nhẫn với sụn sụn.
Cấu trúc bên trong của thanh quản được lót bằng các tế bào biểu mô hình trụ, bắt đầu từ mép tự do của nếp thanh âm có các tế bào Malpighian.
Hệ hô hấp dưới
Khí quản
Nó là một ống dẫn khí hình lăng trụ nối dưới thanh quản ở đốt sống cổ thứ 6 với hệ thống phế quản của phổi. Ở phần cuối của nó, nó chia thành hai đoạn nối với hai phế quản chính, khí quản phải và trái. Ở ngang mức đốt sống ngực thứ 4 hoặc thứ 5, nó thuộc hệ hô hấp dưới.
Khí quản và phế quản được cấu tạo từ các vòng sụn nên đường thở luôn thông thoáng và không khí có thể lưu thông dễ dàng.
Ống sụn khí quản dài khoảng 11 đến 13 cm, tròn, hơi dẹt ở phía sau và đường kính 1,8 cm. Gồm 16-20 vòng sụn hình chữ C, được nối với nhau bằng dây chằng tròn, tạo nên sự liên kết đàn hồi. Chức năng của sụn khí quản là hỗ trợ và giữ cho đường thở thông thoáng để quá trình hô hấp có thể diễn ra bình thường. Khoảng trống phía sau sụn được đóng lại bởi các cơ trơn khí quản, tạo thành một lớp màng.
Bên trong khí quản được bao phủ bởi một lớp màng nhầy. Lớp này chứa các tế bào riêng lẻ của mô bạch huyết và được bao phủ bởi một lớp biểu mô rung có thể di chuyển từ trong ra ngoài.
Bên dưới niêm mạc là tấm dưới niêm mạc do mô liên kết tạo ra, bên trong có nhiều sợi đàn hồi, các tuyến, mạch máu, mạch bạch huyết và dây thần kinh.
Nhìn vào bên trong, ở chỗ chia đôi của khí quản có một gờ ở giữa gọi là gai khí quản. Nhìn từ trên xuống, gai khí quản hơi lệch về bên trái.
Chức năng chính là dẫn khí
Và còn có các chức năng khác
- Điều chỉnh lượng không khí đi vào phổi.
- Tăng khả năng trao đổi khí ở phổi.
Phế quản
Đường dẫn khí tiếp tục đi dưới khí quản, ngang mức đốt sống ngực 4 và 5, sau đó chia thành các nhánh nhỏ đi sâu vào phổi tạo thành cây phế quản.
Chia làm 2 phần:
- Phế quản chính bên phải gồm: 10 phế quản phân thùy, chia làm 3 nhánh lớn: phế quản thùy trên, phế quản thùy giữa và phế quản thùy dưới. Tương ứng với phổi phải có 3 thùy: thùy trên, thùy giữa, thùy dưới.
- Phế quản chính bên trái còn bao gồm: 10 phế quản phân thùy, chia làm 2 nhánh lớn: phế quản thùy trên và phế quản thùy dưới, tương ứng với phổi trái có 2 thùy: thùy trên và thùy dưới.
Chức năng
- Chức năng lọc không khí trước khi đưa vào phế nang
- Chức năng dẫn khí
Phổi
Phổi của con người được tạo thành từ 2 lá phổi được tạo thành từ các thùy. Thông thường, phổi trái nhỏ hơn phổi phải. Phổi có hình dạng bao gồm bề mặt bên ngoài, bề mặt bên trong và màng phổi.
Chức năng trao đổi oxy và CO2. Quá trình trao đổi khí này diễn ra khắp bên trong phế quản và phế nang, được bao phủ bởi một màng nhầy phủ một lớp nhung mao rất mịn luôn rung động để loại bỏ dị vật.
Không chỉ các tế bào phổi, mà cả các tế bào biểu mô và tế bào biểu bì mô cũng hỗ trợ các chức năng quan trọng. Bằng cách tạo ra một rào cản ngăn chặn các phân tử nước và protein truyền quá nhiều vào mô. Tham gia vào quá trình trao đổi chất và tổng hợp nhiều chất quan trọng
Lời khuyên để duy trì hệ hô hấp tốt
Theo các bác sĩ Bệnh viện Lao Quảng Ninh, có những thói quen giúp duy trì hệ hô hấp hoặc bảo vệ các cơ quan của hệ hô hấp.
- Tập thể dục thường xuyên, dành 15 đến 20 phút mỗi ngày
- Uống đủ 1,5 đến 2 L mỗi ngày
- Tránh tiếp xúc với nguồn lây nhiễm trong không khí
- Tạo thói quen đeo khẩu trang khi ra ngoài
- Chế độ ăn uống hợp lý.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu biết tổng thể về hệ hô hấp để các bạn có thể hiểu rõ ràng về các bộ phận, chức năng của từng bộ phận.
